การจำแนกสมาธิในระดับต่าง ๆ ที่ควรรู้

สมาธิ 9 ระดับ แบ่งคร่าว ๆ เป็น 2 รูปแบบคือ ระดับรูปสัญญา และอรูปสัญญา

รูปสัญญา ยังแบ่งออกได้เป็น ๔ ระดับ
๑.ปฐมฌาน- อกุศลดับ เกิดวิตกวิจาร(คิดทางกุศล) เกิดปิติสุข
๒.ทุติยฌาน- วิตกวิจารดับ
๓.ตติยฌาน – ปิติ สุข ดับ
๔.จตุตถฌาน – ลมอัสสาสะ และปัสสาสะ (ลมหายใจ) ดับ

อรูปสัญญา ยังแบ่งได้เป็น ๕ ระดับ
๕.อากาสานัญจายตนะ (รูปสัญญาดับ)
๖.วิญญาณัญจายตนะ (อากาสานัญจายตนะดับ)
๗.อากิญจัญญายตนะ (วิญญาณัญจายตนะดับ)
๘.เนวสัญญานาสัญญายตนะ (อากิญจัญญายตนะดับ)
๙.สัญญาเวทยิตนิโรธ (สัญญาและเวทนาดับ)

ระดับที่ 1.ปฐมฌาน

จิตของท่านทั้งหลายยังคงมีเรื่องราวให้คิดอยู่นะครับ แต่เรื่องที่คิดนั้นเป็นเรื่องกุศลทั้งหมดทั้งสิ้น

ระดับที่ 2.ทุติยฌาน

ไม่มีเรื่องราวให้คิด เงียบสนิท สงบนิ่ง จิตจับอยู่กาย จับอยู่กับลมหายใจเท่านั้น

ระดับที่ 3.ตติยฌาน

ปีติจะดับไปตัวเดียวนะ แต่สุขยังอยู่

ระดับที่ 4.จตุตถฌาน

ไม่มีทุกข์ไม่มีสุข สุขจะดับไป และลมที่ไหลเข้าไหลออกจะดับไป จิตมันเริ่มละเอียดมากขึ้น ท่านจะเริ่มไม่รู้สึกถึงลมหายใจตัวเองแล้ว

ระดับที่ 5.อากาสานัญจายตนะ

เข้าถึงอากาสานัญจายตนะด้วยมนสิการว่า อากาศหาที่สุดมิได้

ระดับที่ 6.วิญญาณัญจายตนะ

เข้าถึงวิญญาณัญจายตนะด้วยมนสิการว่า วิญญาณหาที่สุดมิได้

ระดับที่ 7.อากิญจัญญายตนะ

แล้วเข้าถึงอากิญจัญญายตนะด้วยมนสิการว่า

ระดับที่ 8.เนวสัญญานาสัญญายตนะ

เข้าถึงเนวสัญญานาสัญญายตนะอยู่ ฯ”

ระดับที่ 9.สัญญาเวทยิตนิโรธ

เข้าถึงสัญญาเวทยิตนิโรธอยู่ ฯ”

หมายเหตุ

ขอบคุณข้อมูลบางส่วนจากสิริน พรหมญาณ